ستارگان و سیارات
مراحل شکل‌گیری? شکل ظاهری و تعادل هیدرواستاتیکی
توصیه: قبل از خواندن هر بخش? به هر یک از سوالاتی که در ابتدای آن بخش مطرح میشود? به صورت جداگانه فکر کنید و سعی کنید خودتان به آنها پاسخ دهید.
مراحل شکل‌گیری ستارگان
اجازه بدهید سوال نخست را بر مبنای پدیده‌ای آشنا ارائه دهم: اگر در اتاقی? در ِ یک ظرف حاوی نوعی گاز خاص را باز کنید؛ چه اتفاقی روی می‌دهد؟
پاسخ آن ساده است! گاز به طور همگن و مساوی? در تمام فضای اتاق پراکنده میشود!
حال بگذارید سطح سوال را کمی بالاتر ببرم! سوال دیگری که در این مرحله باید به آن پاسخ داد این است که آیا در فضای بین ستاره‌ای نیز گازهای مختلف? رویکری مشابه دارند و اگر آنها را رها کنیم در تمام نقاط فضا به طور یکسان? پخش میشوند؟ و یا اینکه این گازها به شکل متفاوتی عمل می‌کنند؛ یعنی در یک نقطه جمع میشوند و ستاره‌ای را تشکیل می‌دهند؟ (همان طور که می‌دانید ستاره‌ها از جمع شدن گازها در یک نقطه‌ی خاص? پدید می‌آیند.)
پاسخ به هر دو سوال مطرح شده در بالا مثبت است! یعنی گازها? در فضای بین ستاره‌ای? هم رویکردی مشابه فعالیت زمینی‌شان دارند و هم رویکردی متفاوت با آن! اما چه طور؟ و چرا؟ قرار است به همین سوال پاسخ دهیم:
قطعاً می‌دانید که در فضای بین ستاره‌ای هم گازها در فضا پخش میشوند. به عنوان مثال? یک سحابی (یا nebulae) که اگر با آن آشنایی ندارید? کافی است کمی صبر کنید؛ دو پاراگراف پایینتر تعریفی از آن ارائه خواهم کرد) (که اگر با آن آشنایی ندارید? کافی است کمی صبر کنید؛ دو پاراگراف پایینتر تعریفی از آن ارائه خواهم کرد) که از ستاره‌ای در حال مرگ به وجود آمده است را در نظر بگیرید.
قضیه از این قرار است که هنگامی که ستاره‌ای با جرم نه‌چندان زیاد? به پایان عمر خود می‌رسد منفجر میشود؛ پس از انفجار بخش عمده‌ای از گازهای این ستاره? در فضای بین‌ستاره‌ای پخش شده و یک سحابی را شکل می‌دهند. این سحابی تا زمانی که انرژی حاصل از انفجار اولیه‌ی ستاره به اتمام نرسیده است? مرتب بزرگ و بزرگ‌تر میشود. بعد از این اینکه انرژی حاصل از انفجار اولیه به پایان رسید? اگر قرار باشد که گازها در فضای بین ستاره‌ای? در فضا پخش نشوند? باید مجدداً به جای نخستین خود بازگردند و در همان محلی که ستاره‌ی اولیه منفجر شد تجمع کنند. در حالی که می‌دانیم این‌چنین نیست و رصدها هم به سادگی میتواند نشان دهد که این سحابی حتی پس از پایان یافتن انرژی حاصل از انفجار اولیه هم? به دلیل ماهیت گازیِ خود? همچنان به بزرگ شدن ادامه می‌دهد.
البته افزایش اندازه‌ی یک سحابی پس از پایان آن انرژی اولیه? دیگر چندان به چشم نیاید? چرا که برای جسمی با ابعادی در حدود چند صد سال نوری? دیگر افزایش چند کیلومتری اندازه‌ی آن جسم در هر روز? میزان چشم‌گیری به حساب نمی‌آید؛ اما به هر حال این اتفاق (یعنی پخش شدن گازها در فضا و بزرگ‌تر شدن آن سحابی) همچنان? روی می‌دهد.
اگر گازها در فضا پخش میشوند پس یک ستاره چگونه شکل میگیرد؟ نمی‌‌توان با قطعیت پاسخ گفت. اما نظریه‌های قدرتمندی در این باره ارائه شده است. بگذارید حالا که به اینجای مقاله رسیدیم و پیش از آن‌که بگوییم ستاره‌ها از تراکم سحابی‌ها پدید می‌آیند? به اختصار بگویم که سحابی به مجموعه‌ای از گرد و غبار? گازها و پلاسماهای پراکنده در فضای بین ستاره‌ای می‌گویند. البته به هر جرم پراکنده در فضا? سحابی نمی‌گویند بلکه این ذرات باید به نسبه (اما نه در مقیاسی همانند ستارگان) متراکم باشند. (اجازه بدهید در ادامه تعریفی تقریباً علمی‌تر هم ارائه خواهیم کرد.)
قابل ذکر است که سحابی‌ها به اشکال گوناگونی? پدید می‌آیند که انفجار یک ستاره? یکی از انواع آن است و در ضمن تمام سحابی‌ها هم به ستاره تبدیل نمی‌شوند. آن دسته از سحابی‌ها که معمولاً به ستاره تبدیل میشوند? ابرهای مولکولی (molecular clouds) نامیده میشوند. علت این نام‌گذاری نیز این است که بخش عمده‌ی مواد تشکیل‌دهنده‌ی این ابرها? مولکول‌های H2 میباشد. (و همانطور که می‌دانید عنصر اصلی سازنده‌ی ستارگان نیز همین مولکول‌های هیدروژن است.)
برای مطالعه‌ی چند آمار جالب درباره‌ی ابعاد ابرهای مولکولی میتوانید به این لینک مراجعه کنید. قرار شد بگوییم اجرام پراکنده در آسمان با چه چگالی‌ای? سحابی نامیده میشوند و با چه چگالی و تراکمی دیگر سحابی نامیده نمی‌شوند. پس بد نیست بدانید که چگالی ابرهای مولکولی (که تنها یک درصد از فضای بین‌ستاره‌ای را هم تشکیل می‌دهند) 102 تا 106 اتم در سانتی‌مترمکعب است و اگر تعداد اتم‌ها در هر سانتی‌مترمکعب از این مقدار کمتر باشد? دیگر به آن ناحیه سحابی نمی‌گویند.
خیلی از بحث اصلی دور شدیم. داشتیم می‌گفتیم که قابل حدس زدن است که این ابرهای مولکولی که به صورت روزافزون بزرگ و بزرگ‌تر هم میشوند قرار نیست به خودی‌خود? متراکم شوند و ستاره‌ای را شکل دهند. یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم رمبش گرانشی گازهای سازنده‌ی این مولکولی‌ها به خودی‌خود اتفاق نمی‌افتد.
از اینجا به بعد نظریات زیادی برای اینکه چه‌طور این رمبش گرانشی روی می‌دهد وجود دارد. یکی از آنها این است که یک شوک (یا در اصل یک موج خارجی) سبب برانگیزش مولکول‌های این ابر مولکولی شوند. این شوک یا موج? بر اثر برخورد دو کهکشان به همدیگر حاصل میشود و یا انفجار یک ستاره‌ی در حال مرگ و امواج ناشی از این انفجار سبب آن میشوند و یا حتی ممکن است که این شوک به سبب برخورد دو ابرمولکولی با هم? وارد آید. البته قابل ذکر است که این ابر مولکولی باید آن قدر جرم داشته باشد که فشار گاز (که سبب دور شدن مولکول‌های آن سحابی از همدیگر میشود.) نتواند بر نیروی گرانش آن (که سبب نزدیک شدن مولکول‌ها به هم میشود) غلبه کند. (این جرم لازم را جرم جینز - Jeans mass- می‌نامند که برای رسیدن به بی‌ثباتی جینز - Jeans Instability- لازم است.)
گاهی هم ابعاد بزرگ یک سحابی سبب پدید آمدن ستاره میشود. به این شکل که یک سمت از آن سحابی به مرکز کهکشانی که سحابی در آن واقع است? بسیار نزدیک است و سمت دیگر آن از مرکز کهکشان بسیار دور. سمتی که به مرکز کهکشان بیشتر نزدیک است با سرعت بیشتری به دور آن می‌چرخد و در نتیجه تراکم بیشتری می‌یابد و در همین بین با جاروب کردن یا جذب اجرام پراکنده‌ی بین‌ستاره‌ای? جرم آن نیز افزایش می‌یابد تا آنجا که در نهایت ستاره‌ای را شکل می‌دهد.
تا همین‌جا کافی است! دیگر قرار نیست سایر نظریات موجود درباره‌ی شکل‌گیری ستارگان را توضیح دهم یا درباره‌ی اصطلاحاتی چون “پیش ستاره” بنویسم? مراحل زندگی یک ستاره را گام‌به‌گام شرح دهم? درباره‌ی منبع انرژی ستاره‌ها? سخن بگویم و یا به جرم? اندازه? دما دوران? سینماتیک و میدان‌های مغناطیسی ستاره‌ها و روابط بین‌شان بپردازم! من را از باقی این قضایا معاف کنید که از صبرمان خارج است بدجور!
کروی بودن ستارگان
سوال دیگری که قصد دارم در این مقاله به آن پاسخ بگویم آن است که چرا ستارگان (و یا حتی سیارات) کروی‌اند؟ آیا میشود شاهد ستاره (و یا سیاره‌ای) به شکل بیضوی? مکعبی و یا هرمی‌شکل باشیم؟
پاسخ به سوال اول این است: سطح انرژی علت کروی بودن اجرام آسمانی است.
پاسخ به سوال دوم این است: یک ستاره؟ نه! یک سیاره؟ شاید!
بگذارید قبل از آن‌که به موضوع اصلی بپردازیم کمی درباره‌ی فلسفه‌ی کره توضیح دهیم. در یونان باستان? نخستین بار این اقلیدس بود که کره و دایره را کامل‌ترین اشکال هندسی نامید و علت این عقیده را هارمونی خاص کره و دایره? در بین تمام اشکال هندسی بیان کرد. یونانیان بعد از اقلیدس نیز غالباً به تبعیت از او? به اهمیت کره اعتقاد داشتند و کره را برترین شکل هندسی می‌پنداشتند.
این فیلسوفان یونانی? تا آنجا در عقیده‌ی خود نسبت به کره راسخ بودند که حتی برای برخی اثبات‌های علمی خود هم از همین کمال کره بین اشکال استفاده می‌کردند. مثلاً برای اثبات اینکه مدارهای گردش سیارات به دور زمین (تا ظهور کوپرنیک در دوران رنسانس? دانشمندان همواره? زمین را مرکز جهان می‌پنداشتند.) دایره‌ای است و یا اینکه شکل سیارات کروی است؛ از این استدلال بهره می‌بردند که خدا نمیتواند جهان را به شکلی غیرکامل بیافریند و شرط کمال جهان استفاده از دایره و کره در بخش‌های مختلف آن است.
همچنین بد نیست اگر اشاره کنیم که ارسطو? کره‌هایی را که مدارهای سیارات بر روی آنها بنا شده بود? از جنس اتر (پنجمین ماده‌ی سازنده‌ی جهان به اعتقاد یونایان) می‌پنداشت و عقیده داشت هر یک از این مدارها? خدای خاص خود را دارند که مسئول حرکت دادن سیارات در آن مدار است.
بگذریم! (برای اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله‌ی “Celestial spheres” را از ویکی‌پدیای انگلیسی بخوانید.) هر چند پیشرفت علم ثابت کرد که مدار حرکت سیارات به دور خورشید دایره‌ای و یا حتی بیضوی کامل نیست و یا حتی بسیاری از سیارات کاملاً هم کروی نیستند? اما همچنان بر هارمونی خاص کره صحه می‌گذارند.
می‌دانید که در فیزیک? اجسام تمایل دارند که در پایدارترین حالت ممکن خود واقع شوند. تصور کنید که یک ستاره? به شکل یک معکب مربع باشد. آن‌گاه قطعاً میتوانید حدس بزنید که چه اتفاقی روی می‌دهد! بخش‌هایی از لایه‌ی بیرونی این مکعب از مرکز آن? دورترند و بخشی‌هایی به مرکز نزدیکتر. پس گرانش کمتری به بخش‌هایِ دور از مرکز می‌رسد در نتیجه این بخش‌ها به زودی یا از ستاره جدا میشوند و یا برای آن‌که در پایدارترین حالت ممکن باشند در موقعیتی قرار می‌گیرند که فاصله‌ی کمتری با مرکز داشته باشند.
در این وضعیت به راحتی میتوانید بگویید که کدام شکل هندسی است که تمام نقاط آن (در هر لایه) به یک میزان از مرکز آن فاصله دارند و اجرام در آن شکل? به بیشترین پایداری ممکن می‌رسند؟ بله. پاسخ کره است. (اصلاً تعریف کره همین است!)
در مورد سیاراتی که جرم زیادی دارند هم قضیه تقریباً به صورت مشابه است. با این تفاوت که سیارات برخلاف ستارگان بعد از مدتی حالت سیال خود را از دست داده و حالت صُلب و جامد می‌یابند. زمانی که یک سیاره به حالت صلب در آمد آن‌وقت دیگر احتمال آن‌که تغییر شکل دهد? اندک است. (هر چند که باز هم تحت شرایط خاص امکان آن وجود دارد.) با این وجود میتوان پیش‌بینی کرد که اگر یک سیاره‌ی صلب با جرم زیاد بدون آن‌که حالت جامد خود را از دست بدهد? به دو نیم‌کره تقسیم شود? دیگر آن‌گاه به همان شکل باقی خواهند ماند. (مانند سیارک وستا -Vesta- که در ابتدا کروی کامل بود اما پس از اصابت با یک جرم عظیم آسمانی به دو نیم شده و به همین شکل باقی ماند. تصویر این سیارک را میتوانید در این لینک از سایت ناسا ببینید.)
تعادل هیدرواستاتیکی
تعادل هیدرواستاتیکی (Hydrostatic Equilibrium) چیست؟ لازم است قبل از ارائه‌ی پاسخ به این سوال? سوال دیگری مطرح شود: با توجه به اینکه? برآیند نیروهای گرانش در یک ستاره یا سیاره? به سمت مرکز آن ستاره یا سیاره است؛ پس چرا شکل آن جرم آسمانی تغییر نمی‌یابد؟ به عبارت دیگر چرا اجزای این ستاره یا سیاره به سمت داخل فرونمی‌پاشند؟ پاسخ به این سوال راه را برای رسیدن به تعادل هیدرواستاتیکی باز میکند.
می‌دانیم که اگر ظرفی حاوی نوعی گاز خاص داشته باشیم? گازهای ظرف همواره رو به بیرون فشار می‌آورند. این فشار در مورد گازهای سازنده‌ی ستارگان نیز برقرار است. به عبارت دیگر گازها با فشاری رو به بیرون? سعی دارند که از انحصار ستاره بگریزند و یا ابعاد آن را افزایش دهند. اما در طرف مقابل? نیروی قوی گرانش? گازها را به سمت مرکز ستاره می‌کشاند.
اگر نیروی فشار گاز به اندازه‌ی کافی زیاد نباشد که بتواند در مقابل نیروی گرانش بایستد? در این هنگام? ستاره اندک‌اندک کوچک و کوچک‌تر میشود? تا آنجا که اندازه‌ی نیروی روبه‌بیرون فشار و نیروی رو به داخل گرانش با هم برابر شوند. در این هنگام تغییر اندازه‌ی ستاره متوقف شده و اصطلاحاً می‌گوییم که ستاره به “تعادل هیدرواستاتیکی” رسیده است. (برای آشنایی بیشتر با پدیده‌ی تعادل هیدرواستاتیک میتوانید مقاله‌ی تصویریِ “چگونه تعادل هیدرواستاتیک کار میکند؟” را بخوانید.)
در مورد سیارات نیز وضع به همین ترتیب است. اگر به یاد داشته باشیم گفتیم که سیارات اگر جرم زیادی داشته باشند؛ آن‌گاه همانند ستاره‌ها? شکل کروی می‌یابند. تنها تفاوتی که در این هنگام حاصل میشود آن است که اگر سیارات جرم اندکی داشته باشند? ممکن است هیچ‌گاه به تعادل هیدرواستاتیکی نرسند و آن‌گاه به اشکال عجیب و غریب دیگری به غیر از کره و شبه‌کره درآیند. (و البته در این صورت دیگر به آن جسم سیاره نمی‌گویند. بنابه‌تعریف ممکن است سیارک یا سیاره‌ی‌کوتوله یا قمر یک سیاره‌ی دیگر باشد.) علت هم این است که کاهش وزن به کاهش نیروی گرانش و در نتیجه برهم‌خوردن تعادل هیدرواستاتیک می‌انجامد.
نوشتیم که اکثر سیارات و ستارگان به شکل کره یا بیضی دوارند.
و ذکر کردیم که جرمی همانند وستا را هم داریم که به دلیل اصابت با یک جرم دیگر? به شکل یک نیم کرده درآمده است و دیگر تغییر شکل نیافته.
همچنین نوشتیم که اگر اجرام به اندازه‌ی کافی جرم داشته باشند به تعادل هیدرواستاتیک دست یافته و شکل کره می‌یابند وگرنه به تعادل هیدرواستاتیک نرسیده و شکلی غیر از کره پیدا می‌کنند. (و البته این استثناها تنها در مورد سیارات است و نه ستارگان.)
در پایان اگر این نکته را متذکر نشویم که سیارات و اجرام آسمانی‌ای هم وجود دارند که جرم کافی برای کروی شدن را دارند اما کروی نیستند? مقاله را ناکامل به پایان برده‌ایم. به عنوان نمونه? میتوان از سیاره کوتوله‌ی هائومی (Haumea) نام برد (برای دیدن تصویر ?ن میتوانید به این لینک از سایت ناسا مراجعه کنید.) که هر چند جرم کافی برای رسیدن به تعادل هیدرواستاتیک را داراست اما شکل آن شبیه یک بیضی‌دوار بسیار کشیده است. از جمله دلایل این شکل عجیب هائومی هم سرعت چرخش فوق‌العاده بالای آن است (هر چهار ساعت یک بار به دور خود می‌چرخد.) که به سبب برخورد با یک جرم آسمانی در چندین میلیارد سال قبل ایجاد شده است و همچنین چگالی فوق‌العاده بالای آن.برای اینکه بتوانید از 100 درصد پهنای باندتان استفاده کنید و سرعت بالاتری را در اتصال به اینترنت تجربه نمایید، مراحل زیر را انجام دهید :
1.Run را از منوی Start اجرا کنید.
2. در Run عبارت gpedit.msc را تایپ کرده و OK را کلیک کنید.
3. منتظر بمانید تا Group Policy اجرا شود.
4. در بخش Local Computer Policy و زیر Computer Configuration گزینه Administrative Templates را گسترش دهید. ( با کلیک بر روی علامت + کار آن انجام دهید )
5. در لیست باز شده گزینه Network را نیز گسترش دهید.
6. حال در این لیست Qos Packet Scheduler را انتخاب کنید.
7. به گزینه هایی که در سمت راست ظاهر می شوند دقت کنید.
8 .بر روی Limit reservable bandwidth کلیک راست کرده و Properties را کلیک کنید.
9. پس از اینکه پنجره Limit reservable bandwidth Properties باز شد در برگه Setting و در زیر Limit reservable bandwidth گزینه Enabled را انتخاب کنید.
10. مشاهده می کنید که با انتخاب آن در روبروی Bandwidth Limit مقدار پیش فرض آن یعنی 20 درصد به نمایش در می آید.
11.به جای عدد 20 مقدار 0 را تایپ کرده و OK را کلیک کنید.
12.حال به Connection که به وسیله آن به اینترنت وصل می شوید رفته و بر روی دکمه Properties کلیک کنید.
13.به برگه Networking بروید و دقت کنید که Packet Scheduler فعال باشد (تیک کنار آن مشاهده شود).
14. این پنجره را OK کنید.
15.کامپیوتر خود را Restart کنید.
این کار را می توانید با نرم افزارهای قدرتمند بهینه سازی ویندوز مثلTuneUp Utilities خیلی سریعتر و راحتر انجام دهید.v
برای بازگشت به حالت پیش فرض هم می توانید مسیر فوق را دنبال کرده و بجای 0 عدد 20 را قرار دهید. خبرگزاری سلام
آب سیاه چیست؟<\/h1>
آب سیاه به گروهی از بیماریهای چشمی گفته می شود که درآن عصب بینایی دچار آسیب می شود. از آنجا که این عصب اطلاعات جسمی را که دیده میشود به مغز می برد هنگامی که آسیب می بیند، بینایی کاهش خواهد یافت که میزان آن به شدت تخریب عصب بینایی بستگی دارد.
میزان دید که در اثر آب سیاه از بین می رود غیر قابل بازگشت است ولی با تشخیص زودرس، پیگیری دقیق و استفاده منظم از داروهای تجویز شده میتوان از آسیب بیشتر جلوگیری کرد.
برطبق یک بررسی در افراد بالای 40 سال شهر تهران شیوع بیماری حدود 4/1 % گزارش شده است.
مواردی که آب سیاه ایجاد می کنند؟<\/h1>
عصب بینایی در آب سیاه معمولا به علت افزایش فشار داخل چشم آسیب می بیند. مقدارمعینی فشار برای حفظ و شکل و کارکرد مناسب مورد نیاز می باشد. ولی وقتی فشار داخل چشم بالا رفت، عصب بینایی راتحت فشار قرار می دهد. در اثر این فشار برخی از رشته های عصبی از بین می روند و در نتیجه کاهش بینایی اتفاق می افتد. اولین مناطقی که درگیر شده و آسیب می بیند مناطق محیطی بینایی می باشد . اگر آب سیاه درمان نشود، گسترش آن می تواند سبب از دست رفتن کامل دید محیطی شود. دراین صورت دید به شکل لوله تفنگی باقی می ماند یعنی قسمت مرکزی میدان دید باقی مانده و قسمتهای محیطی آن از بین می رود. در مراحل نهایی بیماری کاهش دید مرکز به وقوع پیوسته که نتیجه آن کوری کامل است. گاهی نیز آب سیاه با فشار طبیعی چشم همراه است . در اینگونه موارد آب سیاه با فشار طبیعی (یا پایین) نامیده می شود.
از طرف دیگر فشار بالای داخل چشم همیشه آب سیاه ایجاد نمی کند . در برخی از افراد فشار داخل چشم بالاتر از میزان طبیعی است و لیکن آسیب قابل توجهی در سر عصب و میدان بینائی یافت نمی شود. این حالت بسته به نظر متخصص از نظر احتمال ایجاد آب سیاه ممکن است تنها به پیگیریهای منظم نیاز داشته باشد و یا اینکه لازم است همانند آب سیاه درمان شود. که در هر مورد متخصص بیماریهای چشم اقدامات و راهنمایی لازم را انجام خواهد داد.
چرا فشار داخل چشم به وجود می آید؟<\/h1>
فشار چشم (فشار داخل چشم) توسط مایع آبکی که در قسمت قدامی چشم قرار دارد و زلالیه (این مایع وظیفه تغذیه بافتهای مجاور را بعهده دارد) نامیده میشود، کنترل می گردد. این مایع در اجسام مژگانی (حلقه های بافتی پشت بخش رنگی چشم یا عنبیه) ساخته شده و از میان مردمک عبور می کند و از کانالهایی ریز به نام شبکه ترابکولار از چشم خارج میشود.این شبکه در زاویه خروجی چشم بین قرنیه و عنبیه قرار دارد. در چشم طبیعی بین تولید و خروج این مایع تعادل وجود دارد. در برخی چشمها این تعادل به هم میخورد . برهم خوردن این تعادل سبب بالا رفتن فشار داخل چشم می شود . بیشترین موارد آب سیاه هنگامی اتفاق می افتد که خروج زلالیه از چشم محدود میشود، یعنی به میزانی که زلالیه تولید می شود خروج آن از چشم صورت نمی گیرد.
انواع مختلف آب سیاه کدامند؟<\/h1>
چهارنوع اصلی آب سیاه وجود دارد : زاویه باز اولیه ، زاویه بسته اولیه، ثانویه و آب سیاه کودکان
آب سیاه زاویه باز اولیه:
این نوع شایعترین نوع آب سیاه می باشد . این بیماری سیری آرام و پیشرونده دارد و تا مراحل نهایی فاقد علامت میباشد.
دراین بیماری فشار چشم به این علت بالا میرود که کانالهای خروجی جهت خروج زلالیه به صورت مناسب عمل نمیکنند. البته علت این امر بسته بودن مسیر جریان زلالیه نیست و همانطور که از نام آن برمی آید، زاویه چشم باز است ولی عملکرد مناسبی ندارد. در این بیماری فشار چشم بسیار آرام بالا می رود و هیچگونه دردی که به فرد اخطار دهد، حتی در مواردی که عصب تخریب شده است وجود ندارد.معمولا در یک چشم بیماری پیشرفته تر از چشم مقابل است زیرا که آسیب ضرورتا در یک قسمت میدان بینایی دو چشم و به یک میزان اتفاق نمی افتد. به این دلیل، قبل از اینکه بیمار درک کند در بینایی خود مشکلی وجود دارد، آسیب قابل توجهی رخ داده است. از این رو تشخیص و درمان زود هنگام بسیار مهم است.
آب سیاه زاویه بسته حاد<\/h1>
وقتی اتفاق میافتد که خروج مایع زلالیه به صورت ناگهانی متوقف میشود که به علت جلو آمدن عنبیه و بسته شدن زاویه می باشد. این بدان معنی است که زلالیه تولید شده نمی تواند از چشم خارج شود و فشار به شکل فزاینده ای بالا میرود.
افزایش ناگهانی فشار چشم منجر به درد شدید میشود.
علایم این بیماری عبارتند از:
دیدن هاله دور نور، قرمزی چشم، تاری دید، تهوع،و استراغ و گاهی بیحالی.
در این مورد بایستی درمان به سرعت انجام شود و دربسیاری از مواقع بینایی کاملا بهبود می یابد. با این حال اگر درمان به تعویق بیافتد، معمولا آسیب پایدار در چشم بوجود میاید و بینایی به صورت جبران ناپذیری از بین می رود. احتمال ایجاد این نوع آب سیاه به شکل چشم بستگی دارد و در چشما دوربین شایعتر است گاهی بیماران یک سری حملات خفیف آب سیاه زاویه بسته را تجربه می کنند اینها حملات تحت حاد نامیده شده و اغلب در غروب اتفاق میافتد. دید مه آلود همراه با حلقه های رنگی اطراف نور سفید ممکن است دراین بیماران بروز نمایند و یا ممکن است ناراحتی ، قرمزی چشم و احساس کسالت وجود داشته باشد. اگر فردی این علایم را داشت لازم است که بدون تاخیر با پزشک خود مشورت نماید.
آب سیاه زاویه بسته مزمن:<\/h1>
به کندی پیشرفت میکند و اکثرا علامتی ندارد و مشابه بیماری زاویه باز می باشد ولی علت افزایش فشار شبیه افزایش فشار در آب سیاه زاویه بسته حاد می باشد. هنگامی که تخریب عصب اتفاق افتاد، اصطلاح آب سیاه زاویه بسته اولیه مزمن به کار برده میشود. درمان در این بیماری اقدام به کاهش فشار چشم به میزانی است که تخریب عصب صورت نگیرد.
آب سیاه ثانویه<\/h1>
این نوع گلوکوم میتواند به صورت زاویه باز یا بسته باشد، همانطوری که از نام آن مشخص میشود این نوع آب سیاه به علت بیماری دیگر، مصرف برخی از داروها، ضربه به چشم، برخی از اعمال جراحی داخل چشمی و ... به وجود میاید.
همزمان با درمان این نوع از آب سیاه ، علتی که باعث آن نیز شده است باید مشخص و درمان شود. دراین حالت چشم ممکن است به وضعیت طبیعی برگردد و نیاز به درمان بیشتری نباشد. این امکان هم وجود دارد که آسیب به چشم به گونه ای باشد که درمان طولانی مدت آب سیاه لازم باشد.
آب سیاه مادرزادی<\/h1>
این وضعیت نادری است که درآن چشم به صورت طبیعی تشکیل نمیشود. این بیماری که در یک مورد از 10 هزار نوزاد وجود دارد، ممکن است همراه با سایر اختلالات تکاملی در چشم باشد.
آیا برخی از افراد بیش از دیگران مستعد آب سیاه هستند؟<\/h1>
بله ، عوامل خط متعددی وجو د دارند که احتمال شروع آب سیاه رابیشتر می کنند و همچنین این عوامل برروی هم اثر هم افزایی دارند. این عوامل عبارتند از :
سن، نژاد، سابقه فامیلی، نزدیک بینی، دوربینی، اندازه ضخامت قرنیه و ... .
سن:<\/h1>
آب سیاه زاویه باز اولیه با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا میکند . در زیر 40 سال شایع نمی باشد. تعداد افرادی که این بیماری را دارند از 2 درصد در 40 سالگی به 4 درصد در 80 سالگی افزایش میابد.
نژاد: <\/h1>
افراد سیاهپوست 4 برابر بیشتر از سفید پوست در معرض آب سیاه زاویه باز قرار دارند . بیماری در این افراد زودتر اتفاق میافتد و شدیدتر است و بنابراین معاینات منظم جهت جلوگیری از آسیب بینایی در این افراد حیاتی است.
سابقه فامیلی:<\/h1>
در صورتیکه خویشاوندان نزدیک ( پدر، مادر، خواهر، برادر یا فرزند) دچار آب سیاه باشند خطر ابتلا به آب سیاه حداقل 4 برابر افزایش می یابد. معاینات چشمی در این افراد در سن بالای 40 سالگی توسط سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد شده است. در زمانی که عوامل خطر دیگری هم وجود دارد بهتر است معاینات چشمی در سنین پایینتر انجام شود. در صورتیکه آب سیاه دارید، فراموش نکنید که باید به خویشاوندان خود درباره این بیماری و نیاز آنان به معاینه توضیح دهید.
نزدیک بینی:<\/h1>
افراد با نزدیک بینی شدید در معرض خطر بیشتر آب سیاه زاویه باز اولیه میباشند و باید مطمئن شویم که به طور منظم برای بررسی امکان گرفتاری به آب سیاه معاینه میشوند.
دوربینی <\/h1>
افراد دوربین در معرض خطر بیشتر آب سیاه زاویه بسته میباشند.
بیماری قند(دیابت)<\/h1>
خطر آب سیاه ممکن است در افراد دیابتی بیشتر باشد، وجود رابطه مستقیم بین این دو بیماری مشخص نیست . به هر حال همه افراد دیابتی باید بطور منظم مورد معاینه چشمی قرار گرفته و همزمان معاینات و بررسی لازم جهت تشخیص بروز احتمالی آب سیاه در آنان انجام شود.
در صورتی که در یک یا چند گروه در معرض خطر قرار بگیریم چکار کنیم؟<\/h1>
باید مطمئن شویم، همه کسانی که در معرض خطر آب سیاه هستند، با توجه به برنامه ای که چشم پزشک مشخص می کند مورد معاینه قرار می گیرند.
چند تست مهم در ارزیابی بیماری آب سیاه:
معاینه سر عصب با وسیله ای مخصوص
اندازه گیری فشار داخل چشم
بررسی میدان بینایی که آیا علایمی از کاهش دید از بخش محیطی وجود دارد یا نه؟
این ارزیابیها با تشخیص و توسط چشم پزشک انجام میشود.
آب سیاه چگونه درمان میشود؟<\/h1>
درمان آب سیاه زاویه باز<\/h1>
هدف درمان آب سیاه زاویه باز کاهش فشار داخل چشم به حدی است که عصب بینایی دچار تخریب بیشتر نشود. درمان معمولا به وسیله قطره چشمی انجام میگیرد.
عملکرد این داروها، کاهش تولید زلالیه در چشم ، یا افزایش خروج آن از چشم و یا هر دو میباشد.
در سالهای اخیر پیشرفتهای زیادی در این نوع درمان صورت گرفته و قطره های جدید موثرتری که دارای عارضه کمتر از داروهای گذشته هستند در دسترس قرار گرفته است.
اگر قطره های چشمی به اندازه کافی فشار را پایین نیاورد، درمان لیزری یا جراحی باید در دستور کار قرار گیرد.
درمان آب سیاه زاویه بسته اولیه<\/h1>
آب سیاه زاویه بسته ابتدا با قطره یا تزریق داروهای وریدی برای کاهش فشار چشم مورد درمان قرار می گیرد. هنگامی که فشار کاهش یافت، اقدام جراحی یا لیزر انجام میشود تا راه فرعی برای از بین بردن انسداد در سیستم تخلیه زلالیه ایجاد کند و از عود حمله جلوگیری نماید. معمولا همان درمان در چشم دیگر هم صورت میگیرد تا از حمله حاد آب سیاه زاویه بسته در این چشم هم پیشگیری به عمل آید.
این درمانها دردناک نیستند و به صورت سرپایی صورت میپذیرند، اگر چه ممکن است گاهی لازم باشد که بیمار مدتی نیز بستری شود. اگر آب سیاه زاویه بسته حاد به موقع تشخیص داده شده و بدون تاخیردرمان شود، ممکن است موفق به برگشت و حفظ کامل و پایدار بینایی شویم.
درحالیکه هرگونه تاخیر در درمان بیماری ممکن است اثرات تخریب دائمی در چشم مبتلا به جا بگذارد.
گاهی فشار ممکن است بالا بماند و نیاز به درمان مستمر مانند آنچه در آب سیاه زاویه باز وجود دارد به وجود آید.
آب سیاه زاویه بسته اولیه مزمن شبیه آب سیاه زاویه باز اولیه ، با قطره های ضد آب سیاه ( جهت کاهش فشار چشم) درمان می شود.
چگونه از قطره ها ی چشمی استفاده کنیم؟<\/h1>
اولین قدم درمانی مصرف قطره چشمی میباشد . این درمان در بیشتر بیماران کافی میباشد.
انواع مختلفی از داروهای چشمی برای آب سیاه وجود دارد و پزشک شما ممکن است نیاز به تغییر دارو را توصیه کند تا دارو یا ترکیب دارویی مناسبتر جهت کنترل فشار داخل چشم تعیین شود. هنگامی که دارو شروع شده معمولا نیاز به ادامه درمان در تمام طول مدت زندگی می باشد( دوره درمان در مورد آب سیاه وجود ندارد). در برخی بیماران قطره های چشمی برای کنترل فشار چشم کافی نیستند و لازم است از سایر درمانها مانند قرصها، درمان لیزری و جراحی نیز استفاده شود.
آیا نوع دیگری از درمان وجود دارد؟<\/h1>
برخی از بیماران مبتلا به آب سیاه همراه با فشار چشم طبیعی ( به این حالت آب سیاه با فشار طبیعی یا فشار کم گفته میشود). این باور وجود دارد که اختلال جریان خون به چشم در این افراد یکی از علل تخریب عصب بینایی آنها میباشد. در این بیماران ، داروهای کاهش دهنده فشار اولین انتخاب درمانی هستند. با این حال، در برخی موراد ، قرصهایی که بر روی جریان خون موثرند ممکن است کمک کننده باشند، اگر چه شواهد علمی محدودی از فواید آنها موجود میباشد. مطالعات فراوانی در این زمینه در دست انجام است.
چگونه از قطره های چشمی استفاده کنم؟<\/h1>
بهتراست از یک روش استفاده کنیم تا داروها فراموش نشوند. برای مثال اگر قطره های چشمی خود را کنار مسواک خود بگذارید، یادتان خواهد ماند که وقتی مسواک میزنید قطره خود را بریزید.
راههای مختلفی برای ریختن قطره در چشم وجود دارد .
- یکی از ساده ترین راهها این است که جلوی یک آینه بنشینید، پلک تحتانی خود را پایین بکشید و اجازه دهید که قطره در فضای بین پلک و چشم بیافتد.
چشمان خود را ببندید و به آرامی گوشه داخلی آن را با یک انگشت به مدت 2 تا 3 ثانیه بفشارید این کمک میکند تا مقدار خروج قطره را از مجرای اشکی به خارج از چشم کاهش دهید و آن را در چشم خود، جایی که نیاز است نگاه دارید. میتوانید به جای آن گوشه چشم را فشار دهید تا از خروج قطره به بینی و جذب سیستمیک آن جلوگیری کنید.
- راه دیگر ریختن قطره در عقب بردن سر می باشد ، هنگامی که نشسته اید، ایستاده اید و یا دراز کشیده اید . در حالیکه انگشت اشاره خود را بر روی نقطه نرم درست زیر لبه پلک پایین قرار داده اید پلک را به پایین بکشید تا فضایی بین چشم و پلک ایجاد شود. قطره را در این فضا بریزید.
نکات: اگر بیش از یک نوع قطره استفاده می کنید، مهم است که بین دو قطره حداقل 10 دقیقه فاصله بگذارید تا قطره دوم ، قطره اول را خارج نسازد.
اگر در اینکه آیا قطره به چشم شما رفته است یا نرفته مشکل دارید، قطره خود را در یخچال (نه درفریزر) نگهداری کنید . اگر قطره سرد باشد چشم شما بهتر آن را احساس خواهد کرد تا وقتی دمای اتاق را داشته باشد.
از آنجا که آسیب بینایی در آب سیاه دایمی است، مهم است که از بدتر شدن آن جلوگیری کنیم . بنابراین اگر می خواهید بینایی خود را حفظ کنید، حیاتی است که قطره های خود را دقیق استفاده کنید.
آب سیاه چیست؟ <\/h1>
آب سیاه زمانی که فشار داخل چشم از حد طبیعی بیشتر است به وجود می آید. فشار بالا سبب وارد آمدن آسیب به عصب بینایی میشود. این آسیب پیشرونده بوده که در مرحله نخست سبب کاهش و از دست رفتن دید محیطی شده که با کاهش دید مرکزی و احتمال کوری همراه است.
چه تعداد از مردم به آب سیاه مبتلا هستند؟<\/h1>
در حال حاضر 65 میلیون نفر در جهان به بیماری آب سیاه مبتلا هستند و متاسفانه این رقم روبه افزایش است.
اگر فردی در خانواده مبتلا به آب سیاه باشد. احتمال ابتلای به این بیماری در سایر افراد آن خانواده 4 تا 9 برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است. احتمال ابتلای افراد بالای شصت سال به بیماری آب سیاه 6 برابر بیشتر از سایر افراد جامعه است.
چه تعداد ازمبتلایان به آب سیاه نسبت به وجود بیماری خود آگاهی ندارند؟<\/h1>
تقریبا نیمی از کسانی که دچار بیماری آب سیاه هستند از وجود بیماری خود آگاه نیستند.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به آب سیاه هستند؟<\/h1>
- بستگان بیماران مبتلا به آب سیاه.
- افراد بالای 50 سال سن.
- افراد با نزدیک بینی بالا.
- مبتلایان به بیماری قند.
آب سیاه چگونه تشخیص داده می شود؟
متاسفانه آزمایش ساده ای که بتواند صد در صد موثر باشد در دسترس نیست اندازه گیری فشار داخل چشم هم به تنهایی برای تشخیص آب سیاه کافی نیست. تنها یک معاینه کامل و بررسی ته چشم با مردمک گشاد شده و آزمایشها و بررسیهای اختصاصی تشخیص را ممکن میسازد.
آب سیاه چه علایم ونشانه های دارد؟<\/h1>
در اغلب مبتلایان به ویژه در مراحل اولیه بیماری نشانه ها و علائم کمی وجود دارد. در مراحل بعدی بیماری علائم به شرح زیر بروز میکند:
- کاهش دید محیطی.
- مشکل در تطابق با تاریکی.
- ایجاد مشکل در تمرکز روی کارهای نزدیک.
- ایجاد هاله های رنگی اطراف نور.
- نیاز به تغییر مکرر و زود به زود عینک.
آیا دیدی که در اثر آب سیاه از دست میرود قابل بهبود است؟<\/h1>
رشته های عصبی که در نتیجه آب سیاه از بین میروند قابل بازسازی نیستند ولی درمانهای دارویی و جراحی میتواند باعث توقف و یا کند شدن سیر بیماری شود.
آیا میتوان از کاهش دید ناشی از آب سیاه جلوگیری کرد؟<\/h1>
تشخیص زود هنگام و درمان مناسب میتواند از کوری ناشی از آب سیاه جلوگیری کند.
بهترین وسیله دفاعی برعلیه نابینایی ناشی از آب سیاه چیست؟<\/h1>
بهترین دفاع معاینه کامل چشم براساس برنامه های تنظیم شده میباشد. میتوانید از چشم پزشک خود دراین باره بپرسید . اگر برای شما تشخیص آب سیاه داده شد . مهم اینست درباره روشهای مناسب درمانی از پزشک خود سوال کنید و درمانهای مناسب را بدون از دست دادن وقت اجراکنید.
آیا با وجود آب سیاه میتوان به رانندگی ادامه داد؟<\/h1>
به شرطی که کاهش میزان بینایی شدید نباشد، اکثر افراد میتوانند به رانندگی ادامه دهند. اما اگر کسانی آب سیاه دو طرفه دارند، باید آزمایش دو طرفه میدان بینایی انجام دهند تا مقدار آسیب میدان بینایی آنها مشخص شود.
اگر آب سیاه به خوبی کنترل نشد چه باید کرد؟
امروزه بیش از 90% بیماران تشخیص داده شده آب سیاه دید مفید خود را حفظ می کنند ( کوری نادر است).
با این حال، در برخی موارد کنترل کافی آب سیاه برای حفظ دید مفید امکان پذیر نیست. این حالت مخصوصا وقتی پیش می آید که آب سیاه در مراحل دیررس تشخیص داده شود، درمان غیر موثر باشد و یا بیمار در استفاده از داروهای تجویز شده مشکل داشته باشد.
اگر دید درحدی آسیب دیده باشد که نمیتواند کارهای روزانه خود را انجام دهند، کارهای زیادی میتوان انجام داد تا به بیماران کمک کند تا بتوانند از دید خود به طور موثر استفاده کنند.
بیماران باید با چشم پزشک تماس بگیرند تا آنها را با وسایل کمکی کم بینایی آشنا سازد.
سینا حیدری
Statistics | Atom | RSS 2.0 | RSD | E-Mail | Advertise
Copyright © 2005-2011 AsanDownload™ Design: Mahdi Hosting : BlogFa
تمامی حقوق مطالب، تصاویر و طرح قالب برای آسان دانلود محفوظ است، نقل و استفاده از آنها در سایت ها و نشریات تنها با ذکر منبع مجاز میباشد